Në takimin e paralajmëruar për 27 shkurt në Bruksel, ndërmjet kryeministrit të Kosovës, Albin Kurti, dhe presidentit të Serbisë, Aleksandar Vuçiq, pritet t’i jepet formë procesit që do të çojë te marrëveshja mbi bazën e propozimit të Bashkimit Evropian. Kështu thotë në intervistën për Radion Evropa e Lirë, Naim Rashiti, drejtor i Grupit Ballkanik për Politika në Prishtinë.
Ai e sheh si problem, siç e quan, hezitimin e faktorit ndërkombëtar dhe mosbesimin se palët po shkojnë drejt marrëveshjes, që ai thotë se është afër, por “u mbetet ndërkombëtarëve që t’i sinkronizojë veprimet me palët”.
Për mua, ky mbetet shqetësimi më i madh, sepse faktori ndërkombëtar ende po e mban distancën [duke thënë] ja plani, pranojeni, vazhdoni, konsultohuni, finalizojeni”, thotë Rashiti.
Ai e sheh si mjaft të rëndësishme përmbajtjen e propozimit evropian, që, sipas tij, “e definon qartë karakterin e një marrëveshjeje ndërkombëtare, në përputhje me të drejtën ndërkombëtare dhe kartën e OKB-së”.
Rashiti thotë se BE-ja nuk duhet ta cilësojë marrëveshjen eventuale si “të ndërmjetme”, por thjesht si marrëveshje për normalizimin e marrëdhënieve Kosovë-Serbi.
Ai nuk beson që kryeministri Kurti, do të nisë formimin e Asociacionit të komunave me shumicë serbe, pa nënshkrimin marrëveshjes mbi bazën e propozimit të BE-së.
Palët nuk do të kenë ‘po’ më të madhe se që kanë pasur
Zoti Rashiti, më 27 shkurt pritet të takohen në Bruksel kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, dhe presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq. Çfarë mund të pritet nga ky takim?
Naim Rashiti: Besoj që përpjekjet e Bashkimit Evropian dhe faktorit ndërkombëtar janë që me këtë takim, në njëfarë forme të formalizohet dialogu rreth planit final të propozuar, franko-gjerman apo evropian. Ky takim, besoj që do t’i japë formë procesit deri te marrëveshja. Do të jetë shumë keq nëse dështon, nëse acarohen marrëdhëniet, nëse nuk ecë ashtu siç është paraparë. Por, do të jetë një hyrje në procesin intensiv për një marrëveshje finale.
Palët nuk do të kenë më shumë “po” për këtë marrëveshje, nuk do të kenë më shumë miratim, më shumë përkrahje për këtë plan, sesa kaq sa kanë dhënë. Tash i mbetet faktorit ndërkombëtar t’i bëjë hapat e duhur, sekuencimin e duhur, veprimet e duhura, që në formën klasike të ndërmjetësimit dhe jo vetëm të lehtësimit, t’u mundësojë palëve të arrijnë një pajtim final për një marrëveshje, e cila do të nënshkruhet.
Për mua, ky mbetet shqetësimi më i madh, sepse faktori ndërkombëtar ende po e mban distancën [duke thënë] ja plani, pranojeni, vazhdoni, konsultohuni, finalizojeni. Këtu duhen negociata klasike, sekuencim të veprimeve, konsulta intensive, diskutime të planit, aneksit, elementeve që janë diskutabile, në mënyrë që të bëjmë një pako për nënshkrim final, e cila do të përfshinte edhe – siç është paraparë – pjesën e zbatimit.
E gjithë kjo kërkon shumë dinamikë intensive të faktorit ndërkombëtarë, konsulta me palët, ndoshta diku edhe negociata disaditore, përgatitje, gjë që do të çonte në një marrëveshje finale. Është një momentum i mirë dhe uroj që të mos humbet.
Kush po heziton?
A ka sinjale ose indikacione se ndonjëra nga palët mund t’i thotë “jo” këtij propozimi?
Naim Rashiti: Kjo edhe mund të ndodhë. Ky edhe është problemi më i madh gjatë këtij procesi, sepse faktori ndërkombëtar, me gjasë, nuk është tërësisht krejtësisht i bindur që të dy palët, Kosova dhe Serbia, do të shkojnë drejt marrëveshjes. Besoj që po të kishin qenë të bindur, do të kishte pasur hapa më të shpejtë.
Por, në anën tjetër, nuk do të ketë “po” më të madhe nga Prishtina dhe Beogradi sesa kaq. I mbetet faktorit ndërkombëtar që të sinkronizojë veprimet me palët. Kështu që, secila prej të tri palëve, po e presin njëra-tjetrën. Faktori ndërkombëtar po pret më shumë mbështetje të palëve për marrëveshjen dhe procesin, më shumë angazhim. Ndërkaq, palët po presin më shumë angazhim të faktorit ndërkombëtar. Ndoshta këto pritje, në takimet e javëve të ardhshme, fillojnë të zbuten, në mënyrë që të ketë një kohezion më të madh të veprimeve të të gjitha palëve.
Por, prapë mendoj që përgjegjësia kryesore për ta sinkronizuar tërë këtë proces, mbetet te faktori ndërkombëtar, sidomos në rastin e Kosovës. Kosova ka nevojë për disa veprime tjera, me miqtë e saj, me BE-në, me vendet anëtare të BE-së, me SHBA-në, që ta formësojë më shumë përmbajtjen, kuptimin e marrëveshjes. Jo vetëm të marrëveshjes së dokumentit fillestar, por të gjithë fazës së zbatimit.
Kjo do të jetë kyçe se si marrëveshja do të interpretohet ndërkombëtarisht. Jo vetëm në aspektin e zbatimit dhe ndikimit në terren, por do të definojë jehonën, ndikimin ndërkombëtar që aq shumë i duhet Kosovës, sidomos në raport me vendet që nuk e kanë njohur, me natyrën dhe karakterin e marrëveshjes ndërkombëtare, me konkluzat e BE-së dhe kështu me radhë.
