Dhjetëra mijëra njerëz kanë vdekur dhe dhjetëra të tjerë janë lënduar nga tërmet i madh që goditi Turqinë juglindore, pranë kufirit me Sirinë, në orët e para të mëngjesit të së hënës.
Tërmeti, i cili goditi pranë qytetit të Gaziantep, u pasua nga afër nga pasgoditje të shumta – duke përfshirë një tërmet që ishte pothuajse aq i madh sa i pari.
Pse ishte kaq vdekjeprurës?
Tërmeti i parë ishte i madh – ai u regjistrua si 7.8, i klasifikuar si “i madh” në shkallën zyrtare të magnitudës. Ai shpërtheu përgjatë rreth 100 kilometra të vijës së thyerjes, duke shkaktuar dëme serioze në ndërtesat pranë, raporton BBC.
Profesor Joanna Faure Walker, kreu i Institutit për Reduktimin e Rrezikut dhe Fatkeqësive në University College London, tha: “Nga tërmetet më vdekjeprurëse në çdo vit të caktuar, vetëm dy në 10 vitet e fundit kanë qenë me magnitudë ekuivalente dhe katër të mëparshme në 10 vjet.
Por nuk është vetëm fuqia e dridhjes që shkakton shkatërrim.
Ngjarja ka ndodhur në orët e para të mëngjesit, kur personat ndodheshin brenda dhe flinin.
Qëndrueshmëria e ndërtesave është gjithashtu një faktor.
Dr Carmen Solana, lexuese e vullkanologjisë dhe komunikimit të rrezikut në Universitetin e Portsmouth, thotë: “Infrastruktura rezistente është për fat të keq në Turqinë Jugore dhe veçanërisht në Siri, kështu që shpëtimi i jetëve tani më së shumti varet nga reagimi. 24 orët e ardhshme janë vendimtare për të gjetur të mbijetuarit. Pas 48 orësh numri i të mbijetuarve zvogëlohet jashtëzakonisht.”
Ky ishte një rajon ku nuk kishte pasur një tërmet të madh për më shumë se 200 vjet ose ndonjë shenjë paralajmëruese, kështu që niveli i gatishmërisë do të ishte më i vogël se sa për një rajon që ishte më i mësuar të përballej me lëkundjet, transmeton Klankosova.tv.
Çfarë e shkaktoi tërmetin?
Korja e Tokës përbëhet nga copa të veçanta, të quajtura pllaka, që strehohen pranë njëra-tjetrës.
Këto pllaka shpesh përpiqen të lëvizin, por parandalohen nga fërkimi. Por ndonjëherë presioni rritet derisa njëra pllakë tërhiqet papritur, duke bërë që sipërfaqja të lëvizë.
Në këtë rast, ishte pllaka arabe që lëvizte në drejtim të veriut dhe kërcente kundër pllakës së Anadollit.
Fërkimi nga pllakat ka qenë përgjegjës për tërmetet shumë të dëmshme në të kaluarën.
Më 13 gusht 1822 u shkaktua një tërmet me magnitudë 7.4 ballë, dukshëm më pak se 7.8 ballë i regjistruar të hënën.
Megjithatë, tërmeti i shekullit të 19-të rezultoi në dëme të mëdha në qytetet e zonës, me 7000 vdekje të regjistruara vetëm në qytetin e Alepos. Pasgoditjet e dëmshme vazhduan për gati një vit.
Tashmë ka pasur disa pasgoditje pas tërmetit aktual dhe shkencëtarët presin që ai të ndjekë të njëjtin trend si ai i mëparshmi i madh në rajon.
Si maten tërmetet?
Ato maten në një shkallë të quajtur Shkalla e Madhësisë së Momentit (Më). Kjo ka zëvendësuar shkallën më të njohur të Rihterit, që tani konsiderohet e vjetëruar dhe më pak e saktë.
Numri që i atribuohet një tërmeti përfaqëson një kombinim të distancës që ka lëvizur linja e thyerjes dhe forcës që e ka lëvizur atë.
Një dridhje prej 2.5 ose më pak zakonisht nuk mund të ndihet, por mund të zbulohet nga instrumentet. Tërmete deri në pesë janë ndjerë dhe shkaktojnë dëme të vogla. Tërmeti turk me magnitudë 7.8 klasifikohet si i madh dhe zakonisht shkakton dëme serioze, siç ka ndodhur në këtë rast.
Çdo gjë mbi 8 shkakton dëme katastrofike dhe mund të shkatërrojë plotësisht komunitetet në qendër të saj.
Si krahasohet ky me tërmetet e tjera të mëdha?
Më 26 dhjetor 2004, një nga tërmetet më të mëdha të regjistruara ndonjëherë goditi brigjet e Indonezisë, duke shkaktuar një cunami që rrëmbeu komunitete të tëra rreth Oqeanit Indian.
Tërmeti me magnitudë 9.1 la të vdekur rreth 228,000 njerëz.
Një tjetër tërmet – në brigjet e Japonisë në vitin 2011 – u regjistrua me magnitudë 9 dhe shkaktoi dëme të gjera në tokë dhe shkaktoi një cunami. Ajo çoi në një aksident të madh në centralin bërthamor të Fukushimës përgjatë bregdetit.
Tërmeti më i madh ndonjëherë i regjistruar është 9.5 dhe u regjistrua në Kili në vitin 1960./Klankosova.tv/.
